Werelderfgoed: last of zegen?

Die Krämerstrasse in Wismar

In Duitsland vieren ze het feit dat de Hanzesteden Wismar en Stralsund tien jaar op de Werelderfgoedlijst staan. In Nederland is het crisis in Kinderdijk rond de in 1997 als werelderfgoed bestempelde molengroep. De Stichting Werelderfgoed Kinderdijk, die de 19 wereldberoemde molens beheert, verkeert in financiële nood: er is een tekort van negen ton. Het Waterschap wil van de molens af. Problemen in de polder, de vlag uit in Mecklenburg-Vorpommern met een feestprogramma.



Een korte geschiedenis van het UNESCO Werelderfgoed
In 1963 bedreigt de bouw van de Assuan stuwdam in Egypte de 3.000 jaar oude tempels van Aboe Simbel. Vijftig staten redden het bouwwerk. De bedreigde tempels werden zorgvuldig gedemonteerd, naar een hogere locatie gebracht en daar stuk voor stuk weer opgebouwd. De kosten van dit project bedroegen zo’n 80 miljoen Amerikaanse dollar, waarvan 40 miljoen werd gedoneerd door 50 verschillende landen. In 1972 wordt de UNESCO Werelderfgoed-overeenkomst gesloten in Stockholm. Inmiddels hebben 189 staten het document ondertekend. In 1987 komt het eerste Duitse monument op de lijst: de Dom van Aken. In 1995 wordt Schokland, het voormalige eiland in de Zuiderzee, de eerste bijdrage voor Nederland.

Problemen in Kinderdijk
Hoewel Kinderdijk met 19 nog altijd werkende molens uit 1739 en 1740, naast Volendam, de tulpen en de Amsterdamse grachtengordel tot de iconen van het Nederlandse toerisme gerekend mag worden, valt het verdienmodel ronduit tegen. Het gebied werd in 1997 opgenomen op de Werelderfgoedlijst en sinds 2001 wordt het beheerd door de Stichting Werelderfgoed Kinderdijk.  Zij verdient alleen geld van de kaartjes voor de Nederwaard Molen no. 2. De souvenirkiosk, de kantine, de rondvaartboten worden gerund door particulieren. 


De plannen voor Kinderdijk waren ambitieus, maar zowel de kosten voor restauratie van de molens vielen hoger uit dan voorzien, en ook plannen om meer bezoekers te trekken bleken niet haalbaar. Een watermolen kost aan onderhoud jaarlijks 15.000 euro. 

Kinderdijk

Op dit moment wordt gewerkt aan een toekomstplan voor de molens. Na de zomer van 2012 moet er een definitief reddingsplan komen. De provincie Zuid-Holland, de gemeente Alblasserdam en de regio's Drechtsteden en de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden zouden bereid zijn om financieel bij te springen. Het Waterschap Rivierenland wil geen geld meer uitgeven, maar de molens overdragen aan een publieke belangstellende.


Vreugde in Stralsund en Wismar
In Wismar in de Duitse deelstaat Mecklenburg-Vorpommern, waar eens de film Nosferatu - Symphonie des Grauens werd opgenomen, is het anno 2012 feest. Op 27 juni 2002 werd de stad op de lijst opgenomen en sindsdien zijn de steden jaarlijks mooier geworden. Elk jaar worden met geld van de gemeente,  deelstaat en landelijke overheid oude panden opgeknapt. Van de 523 monumenten in Stralsund is inmiddels 75% opgeknapt, in Wismar is 65% van de 310 monumenten gerenoveerd. 

St. Annen und Brigitten kerk uit 1470 in Stralsund voor renovatie

St. Annen und Brigitten kerk na opknapbeurt van 2003-2008

Zowel het inwonertal als het aantal toeristen groeit sindsdien. In Stralsun woonden ooit 6.000 mensen, maar in 1989 waren dat er nog slechts 3.000. De toekenning van het predikaat 'Werelderfgoed' maakt de plaats populair: anno 2012 zijn er al weer 5.400 inwoners. 
Wismar had in 1994 65.000 overnachtingen per jaar, in 2012 zijn dat er al 250.000. Daarbij blijft elke toerist 2,5 nachten per toerist in de stad hangen, waar andere steden maar tot 1,8-1,9 komen.

Spiegelberg 45 en 47 in Wismar na 20 jaar leegstand

Spiegelberg 45 en 47 in Wismar na renovatie

Verder lezen
Feestprogramma Wismar en Stralsund 2012 (juni tot en met september)
Stralsund in Wikipedia
Wismar in Wikipedia
Kinderdijkse molens in Wikipedia
Werelderfgoed Kinderdijk
De volledige Werelderfgoedlijst


Gebaseerd op 'Het tekort van Kinderdijk' van Theo Dersjant in NRC Weekend van 2 en 3 juni 2012 en 'Leben im Welterbe: Gepützte Altstädte mit Märchenflair und modernem Geist' van Dietrich Pätzold in Ostsee Zeitung van 30 juni en 1 juli 2012.